Szkodliwe czynniki przy astmie

Astma to choroba układu oddechowego, która w przeważającej liczbie przypadków polega na zmniejszonej drożności oskrzeli i występowaniu duszności wskutek kontaktu z określonym bodźcem. Czynniki te wyzwalają w organizmie atak astmatyczny, którego objawy to:

•  świszczący oddech,
• trudności z oddychaniem,
• uciążliwy i napadowy kaszel,
• ból i ucisk w klatce piersiowej,
• zwiększone napięcie mięśniówki oskrzeli,
• wzmożona produkcja wydzieliny oddechowej.

W przypadku astmy istnieje kilka grup czynników, które mogą doprowadzić do napadu i nasilenia powyższych objawów.

Astma a alergeny

U podstaw wielu przypadków astmy leży alergia na konkretny czynnik. W efekcie kontaktu układu oddechowego następuje rozwój powyższych objawów. Lista alergenów wyzwalających atak astmatyczny jest bardzo długa, a u niektórych astmatyków mogą wystąpić alergie krzyżowe – oznacza to, że nadwrażliwość na jeden z czynników determinuje alergię na inny. Czynniki działające alergizująco to:

• roztocze kurzu domowego,
• zwierzęca sierść i naskórek,
• pyłki roślinne – przeważnie drzewa, trawy, kwiaty i zboża,
• niektóre produkty spożywcze np. orzechy, jaja, soja, mleko, owoce morza,
• niektóre środki farmakologiczne np. kwas acetylosalicylowy – tzw. astma aspirynowa.

W przypadku astmy alergicznej należy wspomnieć o tzw. astmie zawodowej. Wówczas czynniki szkodliwe są związane bezpośrednio z miejscem pracy – za przykład mogą posłużyć np. pył pochodzący z kamieni (np. górnicy, pracownicy budowlani), substancje chemiczne (np. pracownicy firm przygotowujących farby i lakiery), opiłki metali (np. w hucie), mąka (np. piekarze, cukiernicy) czy pył drzewny (np. w tartaku).

Astma a czynniki ryzyka

Oprócz wspomnianych alergenów należy pamiętać o szeregu innych czynników powodujących zaostrzenie stanu. Część z nich ma bezpośrednio negatywne oddziaływanie na układ oddechowy (np. powodując podrażnienie), pozostałe mogą po prostu przyczyniać się do stworzenia warunków prowadzących do nasilenia ryzyka ataku astmy (np. zwężenia oskrzeli). Czynniki te mogą, ale nie zawsze muszą powodować pogorszenie kondycji astmatyka. Mowa tu o:

• dymie papierosowym,
• suchym i zimnym powietrzu,
• intensywnej aktywności fizycznej,
• zanieczyszczeniach powietrza (smog),
• silnych emocjach i nadmiernym stresie,
• chorobach współistniejących np. nerwica, otyłość, refluks żołądkowo-przełykowy.

Astma a infekcje układu oddechowego

Nie można zapominać, że pogorszenie stanu oskrzeli i zwiększone ryzyko ataku astmatycznego występuje u osób z nawracającymi infekcjami układu oddechowego. Problemy, jak przeziębienie, grypa czy zapalenie płuc potęgują szansę występowania duszności i nadprodukcji wydzieliny, co w konsekwencji zaostrza stan chorego i może zmniejszyć rezultat dotychczasowego leczenia farmakologiczne. Dlatego też astmatycy powinni szczególnie dbać o własne zdrowie w sezonie jesienno-zimowym, gdy zachorowalność na infekcje wirusowe jest wyjątkowo wysoka. Oprócz typowych leków przeciwastmatycznych poleca się wykonywanie profilaktycznych inhalacji, irygacji nosa, a także zdrowe i zróżnicowane odżywianie m.in. spożycie produktów spożywczych o dużej zawartości cennych polifenoli i witaminy C.

Bibliografia:

1. Skiepko U., et al. „Czynniki zaostrzające przebieg astmy.” Alergia Astma Immunologia 2013, 18(2): 81-85.
2. Balińska-Miśkiewicz W. „Diagnostyka i leczenie astmy oskrzelowej u osób dorosłych.” Farmacja Polska 2009, 65(11): 793-803.
3. Czerwionka-Szaflarska M., Zawadzka-Gralec A. „Respiratory infections in childhood and risk of allergic diseases.” Pediatria Polska 2007, 82(10): 761-765.
4. Andrzejak R., Poręba R. „Wpływ czynników środowiskowych na zwiększoną częstość występowania asmty oskrzelowej i innych chorób alergicznych.” Advances in Clinical and Experimental Medicine 2004, 13(4): 703-708.